Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19), ilk olarak Çin’in Vuhan
Eyaleti’nde Aralık ayının sonlarında solunum yolu belirtileri (ateş,
öksürük, nefes darlığı) gelişen bir grup hastada yapılan araştırmalar
sonucunda 13 Ocak 2020’de tanımlanan bir virüstür.
Salgın başlangıçta bu bölgedeki deniz ürünleri ve hayvan pazarında
bulunanlarda tespit edilmiştir. Daha sonra insandan insana bulaşarak
Vuhan başta olmak üzere Hubei eyaletindeki diğer şehirlere ve Çin Halk
Cumhuriyeti’nin diğer eyaletlerine ve diğer dünya ülkelerine
yayılmıştır.
Koronavirüsler, hayvanlarda veya insanlarda hastalığa neden olabilecek
büyük bir virüs ailesidir. İnsanlarda, birkaç koronavirüsün soğuk
algınlığından Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) ve Şiddetli Akut Solunum
Sendromu (SARS) gibi daha şiddetli hastalıklara kadar solunum yolu
enfeksiyonlarına neden olduğu bilinmektedir. Yeni Koronavirüs
Hastalığına SAR-CoV-2 virüsü neden olur.
Belirtileri Nelerdir?
Belirtisiz
olgular olabileceği bildirilmekle birlikte, bunların oranı
bilinmemektedir. En çok karşılaşılan belirtiler ateş, öksürük ve nefes
darlığıdır. Şiddetli olgularda zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek
yetmezliği ve ölüm gelişebilmektedir.
Nasıl Bulaşır?
Hasta
bireylerin öksürmeleri aksırmaları ile ortama saçılan damlacıkların
solunması ile bulaşır. Hastaların solunum parçacıkları ile kirlenmiş
yüzeylere dokunulduktan sonra ellerin yıkanmadan yüz, göz, burun veya
ağıza götürülmesi ile de virüs alınabilir. Kirli ellerle göz, burun veya
ağıza temas etmek risklidir.
Kimler Daha Fazla Risk Altında?
COVID-19
enfeksiyonu ile ilgili şimdiye kadar edinilen bilgiler, bazı insanların
daha fazla hastalanma ve ciddi semptomlar geliştirme riski altında
olduğunu göstermiştir.
- Vakaların yüzde 80'i hastalığı hafif geçirmektedir.
- Vakaların %20’si hastane koşullarında tedavi edilmektedir.
- Hastalık, genellikle 60 yaş ve üzerindeki kişileri daha fazla etkilemektedir.
Hastalıktan En Çok Etkilenen Kişiler:
- 60 yaş üstü olanlar
- Ciddi kronik tıbbi rahatsızlıkları olan insanlar:
- Kalp hastalığı
- Hipertansiyon
- Diyabet
- Kronik Solunum yolu hastalığı
- Kanser gibi
- Sağlık Çalışanları
Çocuklar Risk Altında Mı?
Çocuklarda hastalık nadir ve hafif görünmektedir.
Çocuklarda şimdiye kadar ölüm görülmemiştir.
Hamileler Risk Altında Mı?
COVID-19 enfeksiyonu gelişen gebe kadınlarda hastalığın ciddiyeti konusunda sınırlı bilimsel kanıt vardır.
Bununla birlikte mevcut kanıtlar COVID-19 enfeksiyonu sonrası hamile
kadınlar arasındaki hastalık şiddetinin, hamile olmayan yetişkin
COVID-19 vakalarına benzer olduğunu ve hamilelik sırasında COVID-19 ile
enfeksiyonun fetüste olumsuz bir etkisi olduğunu gösteren hiçbir veri
olmadığını göstermektedir.
Şu ana kadar COVID-19'un hamilelik sırasında anneden bebeğe bulaştığına dair de bir kanıt bulunmamaktadır.
Tanı Nasıl Konur?
Yeni Koronavirüs tanısı için gerekli moleküler testler ülkemizde
mevcuttur. Tanı testi sadece Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Ulusal
Viroloji Referans Laboratuvarında ve belirlenmiş Halk Sağlığı
Laboratuvarlarında yapılmaktadır.
Korunma Yolları Nelerdir?
Mümkün olduğu kadar yurtdışına yolculuk yapılmaması önerilmektedir.
Yurtdışına çıkışın zorunlu olduğu durumlarda aşağıdaki kurallara dikkat
edilmelidir:
Akut solunum yolu enfeksiyonlarının genel bulaşma riskini azaltmak için
önerilen temel ilkeler Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) için de
geçerlidir. Bunlar;
-El temizliğine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun
ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el
antiseptiği kullanılmalıdır. Antiseptik veya antibakteriyel içeren sabun
kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.
- Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemelidir.
- Hasta insanlarla temastan kaçınmalıdır (mümkün ise en az 1 m uzakta bulunulmalı).
- Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık temizlenmelidir
- Hastaların yoğun olarak bulunması nedeniyle mümkün ise sağlık
merkezlerine gidilmemeli, sağlık kuruluşuna gidilmesi gereken durumlarda
diğer hastalarla temas en aza indirilmelidir.
- Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağız tek kullanımlık kağıt
mendil ile örtülmeli, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek
içi kullanılmalı, mümkünse kalabalık yerlere girilmemeli, eğer girmek
zorunda kalınıyorsa ağız ve burun kapatılmalı, tıbbi maske
kullanılmalıdır.
- Çiğ veya az pişmiş hayvan ürünleri yemekten kaçınılmalıdır. İyi pişmiş yiyecekler tercih edilmelidir.
- Çiftlikler, canlı hayvan pazarları ve hayvanların kesilebileceği
alanlar gibi genel enfeksiyonlar açısından yüksek riskli alanlardan
kaçınılmalıdır.
- Seyahat sonrası 14 gün içinde herhangi bir solunum yolu semptomu
olursa maske takılarak en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalı, doktora
seyahat öyküsü hakkında bilgi verilmelidir.